الکتروشوک درمانی از روش‌های درمانی خاص برای بهبود بیماران اعصاب و روان شدید می‌باشد. این روش گاهی برای درمان برخی بیماران بد حال که به اختلالات روانی شدید مبتلا هستند و یا برای ترک اعتیاد با توجه به یک مبنای علمی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته استفاده از الکتروشوک درمانی در موارد معدود و در زمان‌هایی که بدن بیمار نسبت به روش‌های درمانی مقاوم شده نیز کاربرد دارد. در ادامه کاربرد و عوارض جانبی الکتروشوک درمانی را شرح داده‌ایم.

برای دریافت مشاوره در زمینه الکترو شوک درمانی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

منبع: الکتروشوک درمانی

الکتروشوک درمانی چیست؟

الکتروشوک‌ درمانی نوعی درمان روان‌پزشکی است که با عنوان درمان با تشنج برقی نیز شناخته می‌شود. این روش درمانی در زمینه رفع اختلالات روانی شدید کاربرد دارد و زمانی که بدن بیمار نسبت به دیگر روش‌های دارویی پاسخ مناسبی ندهد، به عنوان آخرین راه‌حل برای درمان او از این روش استفاده می‌گردد.

بیشترین کاربرد الکتروشوک‌درمانی در زمینه‌های اختلالات افسردگی اساسی، افسردگی دو قطبی یا کاتاتونیا، اسکیزوفرنی، اعتیاد و در برخی موارد صرع می‌باشد. 

تاریخچه الکتروشوک درمانی

استفاده از کافور محلول در روغن به عنوان اولین روش تشنج درمانی در سال 1934 باعث بهبودی یک بیمار روان‌پریش گردید. در پی این موضوع دانشمندان سعی کردند با ایجاد یک جریان الکتریسیته امن بر روی مغز حیوانات کار کنند و در نهایت نیز موفق شدند در سال 1938 با استفاده از الکتروشوک‌درمانی یک بیمار مبتلا به روان‌پریشی و هذیان‌گویی را درمان کنند.

البته از همان زمان تاکنون دانشمندان مختلف به دنبال کاهش مشکلات و عوارض جانبی الکتروشوک‌ درمانی هستند؛ چراکه این روش در برخی از بیماران سبب به وجود آمدن مشکلات حافظه و … می‌شود. به همین دلیل الکتروشوک‌درمانی در موارد معدود و برای درمان برخی بیماران خاص به عنوان روش درمانی آخر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد الکتروشوک درمانی

در بسیاری از موارد ترجیح پزشکان و روانشناسان این است که برای درمان بیمار از روش‌های دارویی استفاده کنند. اما در برخی موارد معدود بدن بیمار یا نسبت به داروها مقاوم می‌شود و یا پاسخ مناسبی نمی‌دهد. به همین دلیل پزشک الکتروشوک‌درمانی را تجویز می‌کند. در ادامه قصد داریم به کاربردهای الکتروشوک درمانی بپردازیم.

◀اختلال افسردگی اساسی

در بیمارانی که دچار اختلال افسردگی اساسی هستند استفاده از روش الکتروشوک‌درمانی بسیار کارآمد می‌باشد؛ به طوری که تاکنون در 50 درصد از بیماران مقاوم در برابر درمان، سبب بهبودی گردیده است.

معمولا زمانی که یک بیمار مبتلا به افسردگی اساسی در حالت اورژانسی قرار دارد و احتمال خودکشی در او زیاد می‌باشد، پزشک الکتروشوک درمانی را تجویز می‌کند.  

◀کاتاتونیا

کاتاتونیا از اختلالات روانی حرکتی می‌باشد که با علائم بهت‌زدگی همراه است. معمولا علائم کاتاتونیا در کسانی که مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی هستند، دیده می‌شود.

معمولا پزشکان برای درمان بیماران مبتلا به کاتاتونیا از روش‌های درمانی دارویی استفاده می‌کنند و در صورتی که نتیجه رضایت بخش نباشد؛ از الکتروشوک‌ درمانی برای درمان بیمار بهره می‌برند.

◀اختلال دو قطبی و درمان شیدایی | الکتروشوک درمانی

الکتروشوک‌ درمانی در گذشته برای درمان اختلال دو قطبی بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با گذشت زمان و مطالعه بر روی عوارض این روش بر روی بیمار، در حال حاضر فقط در موارد اورژانسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و آمار بهبودی بیماران با این روش بالا است.

اختلال دو قطبی سبب می‌شود که بیمار مبتلا به این اختلال، دوره‌هایی از افسردگی را در کنار دوره‌هایی از سرخوشی بسیار شدید (مانیا) تجربه نماید. الکتروشوک درمانی در بهبود علائم هر دو مورد افسردگی شدید و مانیا موثر است.

◀اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی معمولا با علائم هذیان و توهم در بیمار ظاهر می‌گردد؛ زمانی که این علائم به کمک روش‌های دارویی کم نشود و یا از بین نرود، ترجیح پزشک استفاده از الکتروشوک‌ درمانی است.

◀درمان اعتیاد

به طور کلی ترک اعتیاد نیازمند سم زدایی جسمی و روانی است که الکتروشوک‌درمانی در این زمینه تاثیری ندارد. اما از این روش برای درمان اعتیاد استفاده می‌شود چراکه الکتروشوک درمانی باعث کم‌تر شدن پیامدهای عصبی ترک اعتیاد در بیمار می‌شود. در واقع این روش میزان وابستگی به مواد مخدر و یا ولع مصرف را در بیماران کاهش می‌دهد و علائم مصرف مواد مخدرهای صنعتی و روان‌گردان را بهبود می‌بخشد.

◀سایر موارد

الکتروشوک‌ درمانی علاوه بر زمینه‌های نامبرده در برخی دیگر از زمینه‌ها نیز کاربرد دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• انواع روانپریشی‌ها
• دلیریوم
• اختلال وسواسی جبری
• سندروم نورولپتیک
• مشکلات هیپوفیز همچون کمکاری هیپوفیز
• پارکینسون
• تشنج‌های مقاوم به درمان

علاوه بر این در برخی موارد ممکن است زنان باردار و یا زنانی که در دوران شیردهی هستند، کوکان و یا سالمندان نتوانند از روش‌های درمانی با دارو استفاده کنند. در این حالت الکتروشوک‌ درمانی می‌تواند گزینه مناسبی برای بهبود بیماری باشد.

زمان استفاده از الکترو شوک درمانی

معمولا از الکتروشوک درمانی باید در مواردی استفاده کرد که بیماری برای فرد بسیار خطرناک و مرگبار بوده و باید هرچه زودتر اقداماتی صورت گیرد. از طرف دیگر بیماری مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کرده است و هیچ دارویی بر آن موثر نیست. از طرفی فرد سابقه استفاده از این روش را داشته و جواب گرفته است.

انواع مختلف الکتروشوک درمانی

روش الکتروشوک درمانی در طی سالها دچار تغییراتی زیادی شده است. این روش درمانی به دو شکل یک طرفه و دو طرفه صورت می‌گیرد. در شوک درمانی دو طرفه الکترودها در دو طرف سر و بر روی شقیقه ها قرار می‌گیرند. اما در روش یک طرفه الکترودها تنها در یک طرف سر قرار می‌گیرند. روش دوطرفه سریع تر عمل کرده و روش بهتری برای درمان است.

فواید الکتروشوک درمانی

الکتروشوک‌ درمانی در کنار برخی عوارض جانبی معدود، دارای فواید بسیاری است که در ادامه به آن پرداخته‌ایم.

• برخی از افراد علاوه بر اختلالات اعصاب و روان دارای بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌باشند و نمی‌توانند داروهای شیمیایی مصرف کنند، بنابراین الکتروشوک‌ درمانی گزینه مناسبی برای آن‌ها است.
• الکتروشوک درمانی در بیمارانی که روش درمانی با دارو در آن‌ها موفق نبوده است، کارآمد می‌باشد.
• این روش درمانی یک درمان سرپایی است و با هزینه و مراقب کم‌تری انجام می‌شود.
• الکتروشوک‌درمانی در مدت زمان کوتاه‌تری باعث بهبودی بیمار می‌گردد.
• و …

عوارض جانبی الکتروشوک درمانی

به طور کلی الکتروشوک‌درمانی یک روش درمانی امن محسوب می‌شود. نظر متخصصان این است که این روش خطری را برای بیمار ایجاد نمی‌کند و هیچ‌گونه آسیب‌های مغزی را به دنبال ندارد. با این حال الکتروشوک درمانی نیز همانند دیگر روش‌ها ممکن است برخی عوارض جانبی را به دنبال داشته باشد.

• ممکن است بیمار پس از الکتروشوک درمانی از چند دقیقه تا چند ساعت احساس گیچی و سردرگمی داشته باشد؛ به طوری که نداند کجاست و چه اتفاقی برای او افتاده است که معمولا پس از مدت کوتاهی از بین می‌رود.
• بیمارانی که تحت الکتروشوک درمانی قرار می‌گیرند، معمولا چند هفته تا چند ماه قبل از الکتروشوک درمانی را به یاد نمی‌آورند. البته این روش درمانی تاثیری در حافظه بلند مدت بیماران ندارد.
• در روزهای ابتدایی پس از الکتروشوک درمانی ممکن است بیمار برخی علائم جسمانی شامل تهوع، سردرد، درد عضلانی و … را تجربه کند که با دریافت داروی مناسب قابل کنترل هستند.

میزان تاثیر گذاری الکتروشوک درمانی

بیشتر متخصصینی که از روش الکتروشوک درمانی برای درمان بیمار خود استفاده می‌کنند؛ در بیشتر موارد بهبود زیاد و بهبود بسیار زیاد را گزارش کرده اند. البته این احتمال نیز وجود دارد که در برخی از آنها هیچ گونه تغییری حاصل نشود.

تداخلات پزشکی الکتروشوک درمانی

الکتروشوک درمانی یک روش درمانی است که می‌تواند تداخلات پزشکی داشته باشد. این روش درمانی ممکن است سبب افزایش ضربان قلب در بیماران گردد؛ به همین دلیل معمولا در افرادی که دچار مشکلات قلبی هستند انجام نمی‌شود.

الکتروشوک‌درمانی سبب ایجاد تحریکات خاصی در مغز می‌گردد که همین موضوع می‌تواند حملات صرعی را تشدید کند. به همین دلیل این روش درمانی در بیماران مبتلا به صرع با احتیاط بیشتری انجام می‌شود.

مرگ و میر ناشی از الکتروشوک درمانی

مرگ و میر ناشی از الکتروشوک درمانی بسیار کم و نادر می‌باشد و ممکن است در برخی از بیماران با مشکلات قلبی اتفاق بیفتد. در واقع میزان مرگ و میر در این روش به اندازه احتمال مرگ در بیهوشی‌های عمومی است.

روش اجرا و مراحل الکتروشوک درمانی

پزشک معالج متناسب با نوع اختلال و وضعیت بیماری فرد، الکترودهایی را در قسمت‌های مختلف سر بیمار کار می‌گذارد.

برای شروع درمان به روش الکتروشوک درمانی بیمار در وضعیت بیهوشی قرار می‌گیرد. در نهایت به کمک الکترودها یک جریان الکتریکی ضعیف در زمان‌های یک دهم ثانیه به یک دهم ثانیه وارد مغز بیمار می‌شود. در تمامی طول درمان وضعیت فشار خون، فعالیت الکتریکی سطح مغز و سطح اکسیژن خون بررسی و مانتیور می‌شود.

تعداد و فواصل بین جلسات الکتروشوک درمانی

معمولا تعداد جلسات الکتروشوک درمانی وابسته به وضعیت بیماری فرد است، ولی معمولا پزشکان از این روش به مدت دو هفته و سه روز در طول هفته استفاده می‌کنند.

الکتروشوک درمانی برای کودکان

از روش الکتروشوک درمانی برای کودکان زیر 11 سال استفاده نمی‌شوند. همچنین کودکان بین 11 تا 18 سال نیز به ندرت به بیماری هایی مبتلا می‌شوند که به این روش نیازی داشته باشند. از طرفی در این سنین، میزان تاثیرگذاری این روش بسیار پایین است.

تصمیم گیری در مورد الکتروشوک درمانی

فراموش نکنید که تصمیم گیری در مورد شروع فرایند الکتروشوک درمانی به عهده پزشک متخصص و حتی خود فرد است. تا زمانی که خود بیمار از این روش درمانی رضایت نداشته باشد؛ متخصص نیز نمی‌تواند از آن استفاده کند. به دلیل اینکه این روش بسیار تهاجمی است؛ بسیاری از افراد تمایلی به انجام آن ندارند.

بعد از الکتروشوک درمانی

بعد از اینکه فرد تحت الکتروشوک درمانی قرار گرفت؛ احتمالا تا دقایقی علائم هوشیاری زیادی نداشته باشد. اما بعد از مدتی اثرات داروهای شل کننده عضلانی از بین رفته و فرد قادر به صحبت کردن می‌شود. تا 24 ساعت فرد باید تحت مراقبت همراهان و یا پزشک بوده و از طرفی مجاز به مصرف الکل و یا تصمیم گیری در مورد مسائل حقوقی نیست.بهتر است مراقبت های لازم تا جلسه بعدی به صورت کامل صورت گیرند.

سخن آخر

از الکتروشوک درمانی به عنوان روش درمانی دوم در بیماران روانی استفاده می‌شود. استفاده از این روش نیازمند شرایط کنترل شده و نظارت بالایی است و معمولا ترجیح پزشکان این است که تا زمانی که روش دارویی پاسخگو است از الکتروشوک درمانی استفاده نکنند.

شما عزیزان در صورتی که مبتلا به برخی از اختلالات روحی و روانی هستید، می‌توانید برای دربافت مشاوره روانشناسی در روش درمانی اول با مشاوران مرکز ذهن نو در ارتباط باشید.

برای دریافت مشاوره در زمینه الکترو شوک درمانی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

سوالات متداول